بررسی و مقایسه نسبی انواع سرمایه‌های فکری در سازمان‌های کوچک و متوسط فعال صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دوره دکترای مدیریت راهبردی دانش دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

2 عضو پژوهشگاه دانشگاه علوم استراتژیک

چکیده

تغییر در پارادایم­های اساسی رقابت و کسب‌وکار و نیز ظهور پدیده­هایی چون اقتصاد دانش‌محور و همچنین جامعه اطلاعاتی، باعث شده تا ماهیت سرمایه­ و ثروت غالب در بسیاری از سازمان‌ها، از ملموس به ناملموس تغییر پیدا کند. هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه نسبی میزان ایجاد انواع مختلف سرمایه‌های فکری در سازمان­های کوچک و متوسط صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین بررسی دلایل بروز وضعیت فعلی می­باشد. روش تحقیق با توجه به هدف اساسی، «تئوری داده‌بنیاد» بوده و داده­ها، از طریق انجام مصاحبه با مدیران سازمان­های موردنظر جمع­آوری گردیدند. در این خصوص جنبه‌های مختلف سرمایه­های فکری از دیدگاه نحوه ایجاد، موانع و زمینه­های خلق در محیط داخلی و بیرونی سازمان سؤال شد و به این ترتیب، مجموعه پاسخ­ها در مرحله تحلیل جهت بررسی (1) وجود اختلاف در میزان تولید سرمایه­های فکری و (2) علل بروز وضعیت موجود مورداستفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، میزان خلق انواع سه‌گانه سرمایه­های فکری شامل انسانی، ساختاری و رابطه­ای در جامعه موردمطالعه یکسان نیست.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ
الف) منابع فارسی
- پورحیدری، امیر؛ سلجوقی، مسعود (1395). «بررسی رابطه بین سرمایه فکری و عملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط شهر کرمان»، فصلنامه بررسی‌های حسابداری، دوره 4، شماره 13، صص 70-49.
- رحمان‌پور، محمد؛ لیاقتدار، محمد؛ افشار، ابراهیم (1388). «بررسی وضعیت توسعه فنآوری اطلاعات و ارتباطات در ایران و جهان»، نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی، دوره 7، شماره 19، صص 88-59.
- رشیدپور، علی؛ رشیدی، محمدمهدی؛ عزیزخانی، محمود (1396). «ارزیابی مؤلفه‌های سرمایه فکری در سازمان‌های تأمین اجتماعی»، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 46، صص 362-349.
- زاهدی، شمس‌السادات؛ رضایی‌منش، بهروز؛ اسلامبولچی، علیرضا (1392). «طراحی الگوی اندازه‌گیری سرمایه فکری در سازمان‌های فرهنگی دولتی ایران»، فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، سال اول، شماره 3، صص 64-43.
- سپهوند، رضا؛ عرف‌نژاد، محسن؛ شریعت‌نژاد، علی (1394). «تاثیر فناوری اطلاعات بر سرمایه فکری و استراتژی‌های مدیریت دانش با اثر تعدیلی چابکی سازمان»، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دوره 5، شماره 3، صص 96-71.
- شهسواری، امیر؛ یمنی‌دوزی‌سرخابی، محمد؛ ابوالقاسمی، محمود (1393). «الگوی مفهومی سرمایه‌های فکری در آموزش عالی؛ موردمطالعه: دانشگاه شریف»، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال 6، شماره 3، صص 160-121.
- غیاثی‌ندوشن، سعید؛ امین‌الرعایا، احسان (1395). «بررسی تأثیر ابعاد سرمایه اجتماعی و سرمایه فکری بر میزان بهره‌وری منابع انسانی»، فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 25، شماره 80، صص 209-183.
- قلی‌پور، رحمت‌اله (1383). «تاثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ساختار سازمانی و ساختار نیروی کار»، فصلنامه فرهنگ مدیریت، شماره 7، صص 152-127.
- گزارش نظام پایش شاخص‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور (1395). تحلیلی بر وضعیت توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهان و ایران در سال 2016، قابل‌دسترسی در سایت الکترونیکی http://mis.ito.gov.ir.
ب) منابع انگلیسی
- Akhavan, Peyman, and Mohamd Reza Zahedi (2013). Critical success factors in knowledge management among project-based organizations: a multi-case analysis, The IUP journal of knowledge management, Vol. 12, No. 1, pp. 20-38.
 
- Akhavan, Peyman, Hosnavi, Reza, Ramezan, Majid, and M. R. Zahedi (2014). examining the business performance model based on the intellectual capital approach in an Iranian industrial town, international journal of current life sciences, Vol. 4, No. 11, pp. 404-412.
 
- Akhavan, Peyman, Zahedi, M. R., Dastyari, Akram, and ali Abasaltian (2014). The effect of organizational culture and leadership style on knowledge management in selected research organizations; International Journal of Scientific Management and Development; Vol. 2, No. 9, pp. 432-440.
 
- Akhavan, Peyman; Hosseini, S. Mahdi  (2016). Social capital, knowledge sharing and innovation capability: An empirical study of R&D teams in Iran, Technology Analysis & Strategic Management , VOL. 28, NO. 1, pp. 96–113 .
 
- Brennan, N. and Connell, B. (2000). “Intellectual capital: current issues and policy implications”, paper presented at the 23rd annual congress of the European Accounting Association, Munich, 29-31.
 
- Bukh, P.N., Larsen, H.T. and Mouritsen, J. (2001). “Constructing intellectual capital statements”, Scandinavian Journal of Management, Vol. 17 No. 1, pp. 87-108.
 
- Canibano, L., Garcia-Ayuso, M., Sanchez, P. and Olea, M. (1999). ``Measuring intangibles to understand and improve innovation management: preliminary results'', paper presented at the International ymposium Measuring and Reporting Intellectual Capital: Experiences, Issues, and Prospects, OECD, Amsterdam, June.
 
- Choong , K. K. (2008). Intellectual capital: definitions, categorization and reporting models, Journal of Intellectual Capital Vol. 9 No. 4, pp. 609-638
- De Gregori, T.R. (1987). Resources are not; they become: an institutional theory, Journal of Economic Issues, Vol. 21 No. 3, pp. 1241-63.
 
- Diefenbach, T. (2006). Intangible resources: a categorical system of knowledge and other intangible assets, Journal of intellectual capital, Vol. 7, No. 3, pp 406-4020.
 
- Earl, M. (2001). “Knowledge management strategies: toward a taxonomy”, Journal of Management Information Systems, Vol. 18 No. 1, pp. 215-33.
 
- Earl, M. (2001). Knowledge management strategies: toward a taxonomy, Journal of Management Information Systems, Vol. 18 No. 1, pp. 215-33.
 
- Edvinsson, L. (1997). “Developing intellectual capital at Skandia”, Long Range Planning, Vol. 30 No. 3, pp. 366-73.
 
- Edvinsson, L. and Bounfour A. (2004). Assessing national and regional value creation, Measuring Business Excellence, Vol. 8, No. 1, pp 55-61.
 
- Edvinsson, L. and Hofman, P. and Jacobsen, K. (2005). Intellectual capital in waiting – a strategic IC Challenge, Handbook of business strategy, 133-140.
 
- Grant, R.M. (1997). The knowledge-based view of the firm: Implications for management practice, Long Range Planning, Vol. 30 No. 3, pp. 450-4.
 
- Johanson, U., Martensson, M. and Skoog, M. (2001). Measuring to understand intangible performance drivers, The European Accounting Review, Vol. 10 No. 3, pp. 407-37.
 
- Kaplan, R.S. and Norton, D.P. (1992). ``The balanced scorecard ± measures that drives performance'', Harvard Business Review, Vol. 70 No. 1, pp. 71-9.
 
- Karp, T. (2003). Is intellectual capital the future wealth of the organizations? Foresight, Vol. 5, No. 4, p 20-27.
 
- Kaufmann, L. and Schneider, Y. (2004). Intangibles A synthesis of current research, Journal of Intellectual Capital Vol. 5 No. 3, pp. 366-388.
 
- Mahdavi, Mohammad, Akhavan, Peyman, Jafari, Mostafa, and Jalal Mousavi (2014). A supply chain framework for knowledge creation in new product development, Applied mathematics in engineering, Management and Technology, pp. 626-640.
 
- Michalisin, M.D., Kline, D.M. and Smith, R.D. (2000). Intangible strategic assets and firm performance: a multi-industry study of the resourced-based view, Journal of Business Strategies, Vol. 17 No. 2, pp. 91-117.
 
- Mouritsen, J., Bukh, P.N., Larsen, H.T. and Johansen, M.R. (2002). “Developing and managing knowledge through intellectual capital statements”, Journal of Intellectual Capital, Vol. 3 No. 1, pp. 10-29.
 
- Ordonez de Pablos, P. (2003). “Intellectual capital reporting in Spain: a comparative review”, Journal of Intellectual Capital, Vol. 4 No. 1, pp. 61-81.
 
- Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2000). Final Report: Measuring and Reporting Intellectual Capital: Experience, Issues, and Prospects, OECD, Paris.
 
- Petty, G. and Guthrie, J. (2000). Intellectual capita literature review Measurement, reporting and management, Journal of Intellectual Capital, Vol. 1 No. 2, pp. 155-176.
 
- Poyhonen, A. and Smedlund, A. (2004). Assessing intellectual Capital creation in regional clusters, Jrnal of Intellectual capital, Vol. 5 No. 3, pp. 351-365.
 
- Rastogi, P.N. (2003). The nature and role of IC – rethinking the process of value creation and sustained enterprise growth, Journal of Intellectual Capital, Vol. 4 No. 2,pp. 227-48.
 
- Roos, G. and Roos, J. (1997). ``Measuring your company's intellectual performance'', Long Range Planning, Vol. 30 No. 3, pp. 413-26.
 
- Sangari. M.S., Hosnavi . R. ,Zahedi.M.R.,(2015). The impact of knowledge management processes on supply chain performance: an empirical study, International Journal of Logistics Management.
 
- Stahle, P. and Bounfour, A. (2008). Understanding dynamics of intellectual capital of nations, Journal of Intellectual Capital, Vol. 9 No. 2, pp. 164-177
- Stewart, T. and Kirsch, S.L (1991). Brainpower, Fortune Vol. 123, No. 11, pp 44-50.
 
- Sveiby, K. (1998). ``Intellectual capital: thinking ahead'', Australian CPA, June, pp. 18-22.
 
- Teece, D., Pisano, G. and Shuen, A. (1997). Dynamic capabilities and strategic management, Strategic Management Journal, Vol. 18, pp. 509-33.
 
- White, L.N. (2007). Features Unseen measures: the need to account for intangibles, The Bottom Line: Managing Library, Finances, Vol. 20 No. 2, pp. 77-84.
 
- Wood, J. (2003). Australia: an under performing knowledge nation?, Journal of Intellectual Capital, Vol. 4 No. 2, pp. 144-64.