در چند دهه گذشته رویکرد ناب به‌عنوان یک روش بهینه‌سازی و بهبود مستمر فرآیندهای سازمانی شناخته‌شده است که در صورت استقرار موفقیتآمیز آن، توسعه پایدار سازمانها از طریق بهبود مستمر فرآیندها و رضایت مشتریان فراهم میشود. هدف پژوهش طراحی و اعتباریابی الگوی بازمهندسی فرآیندهای آموزشی دانشگاه براساس الزامات سازمان ناب با استفاده از رویکرد پژوهشی آمیخته اکتشافی بوده است. در بخش کیفی، جامعه آماری متشکل از خبرگان و مسئولان اجرایی دانشگاهی مرتبط با فرآیندهای آموزشی دانشگاه بود که تعداد 18 نفر از آن‌ها به‌صورت هدفمند انتخاب و به‌صورت نیمه ساختاریافته مورد مصاحبه قرار گرفتهاند. برای تحلیل داده‌ها از تکنیک تحلیل مضمون (تم) و برای اطمینان از روایی پژوهش، از روش بررسی توسط اعضاء (مصاحبه شوندگان) و چند سویهنگری منابع داده‌ها و برای محاسبه پایایی کدگذاری‌های انجام شده، از روشهای پایایی باز آزمون و پایایی توافق درون موضوعی (توافق بین دو کدگذار) استفاده گردید. تحلیل داده‌های کیفی نشان داد، تعداد 47 کد توصیفی(مضمون سازمان دهنده) شناسایی شد که نهایتاً به 7 تم اصلی (مضمون فراگیر) شامل فرآیندهای تدوین برنامه کلان آموزشی دانشگاه، گسترش کمّی و کیفی آموزشی دانشگاه، تدوین و بازنگری برنامه درسی، شناسایی، جذب، گزینش، پذیرش و ثبتنام دانشجویان، یاددهی و یادگیری، نظارت و تضمین کیفیت یاددهی/یادگیری و فرآیند دانشآموختگی و ارتباط با دانشآموختگان تبدیل گردید. در بخش کمّی پژوهش، برای اعتباریابی الگو از روشهای روایی محتوایی(CVR) و(CVI) و بررسی روایی آزمون ساخته شده از طریق روایی سازه (تحلیل عاملی تأییدی) با استفاده از تحلیل مسیر و نرم افزار آماری لیزرل استفاده شد. نتایج نشان داد هر یک از ابعاد و مؤلفه‌های تشکیل دهنده الگوی بازمهندسی فرآیندهای آموزشی دانشگاه براساس الزامات سازمان ناب از اعتبار مناسبی برخوردار است.
بحرینی، صادق. (1385). « بررسی تحلیلی اجرای باز مهندسی فرآیندها در آموزش عالی کشور»، فصلنامه اندیشه صادق، شماره 23.
جلالی، رستم (1391). « نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی»، تهران: مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 1 (4)، 310-320.
راداکریشنان، آر و بالاسوبرامانیان، اس (1390). مهندسی مجدد فرایندهای کسب‌وکار؛ مفاهیم و مطالعات موردی. ترجمه عادل آذر و سعید جهانیان. تهران: سمت.
ریچارد جی لومکس، رندال ای شوماخر .(1388). « مقدمه‌ای بر مدل‌سازی معادله ساختاری»، مترجم: وحید قاسمی، تهران: نشر جامعه شناسان.
شکیبایی، زهره، خلخالی، علی و معتضد منجمی، مهستی (1390). مدلی جهت استقرار مدیریت ناب در دانشگاه‌های خصوصی ایران. مجله ریاضیات کاربردی واحد لاهیجان، 8(3)، صص57-74.
عباسی، بروجنی.(1378). « تجزیه و تحلیل مشکلات فرآیندی با استفاده از بازمهندسی فرآیندها »، تهران: دانشگاه
همر، مایکل و چمپی، جیمز (1379). طرحی نو در مدیریت مهندسی دوباره شرکت‌ها: منشور انقلاب سازمانی. ترجمه علیرضا رضایی‌نژاد، تهران: نشر رسا.
هوشی‌السادات، سیدعلیرضا، رحیمیان، حمید، عباس‌پور، عباس، خورسندی، علی و غیاثی ندوشن، سعید (1397). طراحی الگوی کیفی دانشگاه ناب برای دانشگاه‌های دولتی (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان). راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 11(3)، صص 133-141.
ب- انگلیسی
Allen, D. K., & Fifield, N. (1999). Re-engineering change in higher education. Information Research, 4(3), 3–4.
Balzer, W.K. (2010) Lean Higher Education. Increasing the Value and Performance of University Processes. CRC Press, New York, 312 p. ttps://doi.org/10.1201/EBK1439814659
Balzer, W. K., Brodke, M. H., & Thomas Kizhakethalackal, E. (2015). Lean higher education: successes, challenges, and realizing potential. International Journal of Quality & Reliability Management, 32(9), 924–933.
Balzer, W. K., Francis, D. E., Krehbiel, T. C., & Shea, N. (2016). A review and perspective on Lean in higher education. Quality Assurance in Education, 24(4), 442–462.
Balzer, W. K., Francis, D. E., Krehbiel, T. C., & Shea, N. (2016). A review and perspective on Lean in higher education. Quality Assurance in Education, 24(4), 442–462.
Comm, C.L. and Mathaisel, D.F.X. (2005). An Exploratory Study of Best Lean Sustainability Practices in Higher Education. Quality Assurance in Education, 13, 227- 240. https://doi.org/10.1108/09684880510607963
Clayton, M. (1995). Encouraging the kaizen approach to quality in a university. Total Quality Management, 6(5), 593–602.
Dahlgaard, J. J., & Østergaard, P. (2000). TQM and lean thinking in higher education. The Best on Quality: Targets, Improvements, Systems, 11(1), 203–226.
Doman, M. S. (2011). A new lean paradigm in higher education: a case study. Quality Assurance in Education, 19(3), 248–262.
Dragomir, Cristina and Surugiu, Felicia.(2012). IMPLEMENTING LEAN IN A HIGHER EDUCATION UNIVERSITY. Constanta Maritime University’s Annals, Year 8, Vol.18
Emiliani, M.L. (2015). Lean University. A Guide to Renewal and Prosperity. The CLBM, Wethersfield.
Emiliani, M.L. (2005). Using Kaizen to Improve Graduate Business School Degree Programs.Quality Assurance in Education, 13, 37-52. https://doi.org/10.1108/09684880510578641
Emiliani, M.L. (2004) Improving Business School Courses by Applying Lean Principles and Practices. Quality Assurance in Education, 12, 175-187.
https://doi.org/10.1108/09684880410561596
Emiliani, B.,(2005). Lean in Higher Education. Superfactory.
Francis, D.E. (2014). Lean and the Learning Organization in Higher Education. Canadian Journal of Educational Administration and Policy , No. 157, 1-23.
Geryk, M. (2016) Global Challenges for the Universities and Managers of the Higher Education Sector. In: Kantola, J.J., et al ., Eds., Advances in Human Factors , Business Management , Training and Education, Advances in Intelligent Systems and Computing.
Hammer, M., & Champy, J. (1993). Re-engineering the corporation, a manifesto for business revolution. New York: Harper Collins.
Harmon, P.,(2003). Business Process Change : a managers guide to Improving,Redesighning and Automating Processes. San Francisco, Morgan kaufmann.
Hess, J.D. and Benjamin, B.A. (2015). Applying Lean Six Sigma within the University: Opportunities for Process Improvement and Cultural Change. International Journal of Lean Six Sigma, 3, 249-262. https://doi.org/10.1108/IJLSS-12-2014-0036
Hines, P. and Lethbridge, S. (2008) New Development: Creating a Lean University. Public Money and Management , 28, 53-56.1203515704
Kazoo W. (1995). ''The emergence of the flow production in japan,''Oxford Univevsity Press.
Liker, J. and Hoseus, M. (2008). Toyota Culture: The Heart and Soul of the Toyota Way, McGraw-Hill, New York, NY.
Liker, J. K., Meier, D., (2006). The Toyota Way Field Book: A particle guide to implementing Toyota 4ps, McGrew Hill, USA.
Munoz-Guijosa, J. M., Paz, E. B., Fe Verdu-Rios, M., Diaz-Lantada, A., Lafont, P., Echávarri, J., … Munoz, J. (2009). Application of Process Re-Engineering Methods to Enhance the Teaching-Learning Process in a Mechanical Engineering Department. International Journal of Engineering Education, 25(1), 102.
Murthy, K. V. B. (2010). Reengineering higher education: The seamless knowledge management system for the university. Strategic Pervasive Computing Applications: Emerging Trends (pp. 250–268). IGI Global.
Radnor, Z. & Bucci, G. (2011). Analysis of Lean Implementation in UK Business Schools and Universities. London. Association of Business Schools
Robinson, Mark and Yorkstone, Steve.(2014). Becoming a Lean University: The Case of the University of St Andrews. Leadership and Governance in Higher Education, Volume No. 1
Svensson, C., Antony, J., Ba-Essa, M., Bakhsh, M. and Albliwi, S. (2015). A Lean Six Sigma Program in Higher Education. International Journal of Quality & Reliability Management , 32, 951-969. https://doi.org/10.1108/IJQRM-09-2014-0141
Tsichritzis, D. (1997), Reengineering The university, University of Geneva.
University of St Andrews, (2010). Pocket Guide becoming lean. Scotland.
Vorkapic, Milos, Cockalo, Dragan, Dordevic, Dejan, Besic, Carisa. (2017). Implementation of 5S tools as a starting point in implementation of a business process reengineering. Journal of Engineering Management and Competitiveness (JEMC), VOL. 7, NO. 1, 2017, 44-54
Waltz, C. F., & Bausell, B. R. (1981). Nursing research: design statistics and computer analysis. New York: Davis FA.
Womack, J., Jones, D. and Roos, D. (1990), The Machine that Changed the World, Rawson Associates, New York, NY.
Yorkstone, S. (2013). Lean goes back to school. Lean Management Journal (October) 26-30
)
