عوامل موثر بر جایگاه جمهوری اسلامی ایران در سیاست خاورمیانه ای روسیه (2011 تا 2017)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)

2 استادیار و عضو هیئت علمی روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

چکیده

چکیده
روسیه به عنوان وزنه ای بین المللی سعی در احیای قدرت خود دارد و خاورمیانه می تواند این فرصت را در اختیار روسیه بعد از فروپاشی شوروی قرار دهد. در این میان ایران به عنوان یکی از کشورهای موثر منطقه، نقطه قابل اتکای این توازن برای روسیه است. تحقیق حاضر بدنبال پاسخ این پرسش است که عوامل موثر بر جایگاه ایران در سیاست خاورمیانه ای روسیه چیست؟ بر اساس فرضیه پژوهش سه مولفه افراط‌گرایی و تروریسم (تهدیدات منطقه‌ای‌)، گسترش حوزه نفوذ غرب (تهدیدات بیرونی‌) و موازنه‌سازی‌ قدرت در خاورمیانه، موجب تقویت همکاری‌های تهران و مسکو در سال های 2011 تا 2017 شده است. روش جمع آوری اطلاعات این تحقیق، کتابخانه ای و یافته های تحقیق به شیوه توصیفی- تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های این مطالعه، حاکی از آن است که با توجه به نیاز روسیه به همکاری با ایران در مبارزه با تروریسم و جلوگیری از گسترش حوزه نفوذ غرب در خاورمیانه به همراه موازنه‌سازی‌ قدرت در این منطقه، روسیه، ایران را به عنوان قدرتی منطقه ای به رسمیت شناخته و در چهارچوب هم افزایی راهبردی اقدام به تعمیق روابط همه جانبه بویژه در حوزه منافع مشترک راهبردی و ژئوپلیتیک نموده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • الف. منابع فارسی

    • ابوالحسن شیرازی، حبیب‌الله (1395)، «مطالعه تطبیقی سیاست خارجی روسیه در دوران پوتین و مدودف»، پژوهشنامه روابط بین‌الملل، دوره 9، شماره 33، صص 54-9.
    • اشرافی، اکبر و بابازاده، امیرسعید (1394)، «سیاست خارجی روسیه و آمریکـا نـسبت بـه بحـران سوریه»، مطالعات روابط بین‌الملل، سال هشتم، شماره 32، صص 65-43.
    • اصولی، قاسم و رسولی، رؤیا (1392)، «روابـط ایـران و روسـیه: فرصت‌ها و چالش‌ها»، سیاست خارجی، سال 27، شماره 1، صص 98-71.
    • المن، کالین (1394)، واقع‌گرایی، در کتاب نظریه‌ روابط بین‌الملل برای سده‌ بیست و یکم، به کوشش مارتین گریفیتس، مترجم علیرضا طیب، تهران: نشر نی، چاپ سوم.
    • آنتوشین، الکسی (1395)، «مناسبات روسیه و ایران در خاورمیانه»، ایراس، 24 اسفند 1394،قابل دسترسی در: http://iras.ir/images/docs/files/000001/nf00001057-1.pdf
    • برزگر، کیهان (1394)، «روابط ایران و روسیه در پرتو بحران سوریه و مبارزه با داعش»، مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعاتی استراتژیک خاورمیانه،۲۵ آذر ۱۳۹۴، قابل دسترسی در: https://www.cmess.ir/Page/View/114/114
    • ترابی، قاسم و محمدیان، علی (1394)، «تبیین سیاست خارجی ایران در قبال بحران سوریه از منظر واقع‌گرایی ساختاری»، سیاستپژوهی، دوره دوم، شماره 3، تابستان 1394، صص. 90-61.
    • تقوایی‏نیا، احسان (۱۳۹۶)، «توازن‏بخشی منطقه‌ای، نقش دیپلماتیک روسیه در خاورمیانه»، ایراس، 29 مهر 1396، قابل دسترسی در: http://www.iras.ir/fa/doc/note/3374
    • حسینی، سیده مطهره (1394)، «زمینه‌های اجتماعی حضور داعش در قفقاز و آسیای مرکزی»، ایراس، 17 آبان 1394، قابل دسترسی در: http://www.iras.ir/fa/doc/note/831
    • زهرانی، مصطفی و فرجی لوحه‏سرا، تیمور (1394)، «رویکرد ژئوپلیتیـک فدراسـیون روسـیه در بحـران سوریه»، مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 22، شماره 94، صص 70-43.
    • سنایی، مهدی (1395)، «امنیت از خاورمیانه تا اوراسیا»، ایراس، 5 آبان 1395، قابل دسترسی در: http://www.iras.ir/fa/doc/news/2122
    • سهرابی، محمد (1393)، «سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه»، پژوهشنامه روابط بین‌الملل، دوره 7، شماره 25، صص 144-113.
    • شاپوری، مهدی (1396)، «بازی روسیه در خاورمیانه»، پژوهشکده مطالعات راهبردی، 3 مهر 1396، قابل دسترسی در: http://www.riss.ir/2017/09
    • شوری، محمود (1394)، «ایران، روسیه و آینده مسئله سوریه»، روابط خارجی، شماره 28، صص 17-13.
    • صادقی، سید شمس‌الدین و مرادی، سمیرا (1396)، «تحلیل ائتلاف ایران و روسیه در پرتو بحران سوریه»، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 10، شماره 1، صص 170-153.
    • عسگریان، عباسقلی و تجری، سعید (1396)، «تأثیر بحران سوریه بر روابط روسیه و ترکیه در منطقه قفقاز»، آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 97، صص 173-139.
    • فیضی، سیروس (1390)، «منطقه نفوذ؛ راهبرد قدرت‌های بزرگ»، فصلنامه راهبردی جهان اسلام، مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور، سال دوازدهم، شماره 45.
    • کرامتی‎نیا، رقیه (1395)، «محورهای مهم دکترین جدید سیاست خارجی روسیه – 2016»، ایراس، 13 آذر 1395، قابل دسترسی در: http://www.iras.ir/fa/doc/note/2386
    • کرمی، جهانگیر (1396)، «روابط ایران و روسیه مناسبات جدیدی را در خاورمیانه ایجاد کرده است»، ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۶، خبرگزاری مهر، قابل دسترسی در: https://www.mehrnews.com/news/3971200
    • کوژانف، نیکولای (1396)، «نگاه‌های روسیه و ایران در باب وضعیت خاورمیانه»، ایراس، 26 اردیبهشت 1396، قابل دسترسی در: http://iras.ir/images/docs/files/000003/nf00003172-1.pdf
    • گودرزی، مهناز (1391)، «روسیه و تحولات سوریه»،مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعاتی استراتژیک خاورمیانه، 20 آذر ۱۳۹۱، قابل دسترسی در:https://www.cmess.ir/Page/View/682/682
    • متقی، ابراهیم؛ پوستینچی، زهره؛ مجردی، سعید و حیـات مقـدم، امیر (1394)، «عمل‌گرایی راهبردی در روابط جمهوری اسلامی ایران و روسیه»، راهبرد دفاعی، سال 12، شماره 46، صص 147-117.
    • مشیرزاده، حمیرا (1384)، تحول در نظریه‌های روابط بینالملل، تهران: انتشارات سمت.
    • مشیرزاده، حمیرا (1389)، تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.
    • ملکی، صادق (1396)، «بازگشت آرامش به خاورمیانه در گرو توازن استراتژیک»، دیپلماسی ایرانی، شنبه 4 آذر 1396، قابل دسترسی در: http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1973366
    • میرمحمدی، سید رضا (1394)، «آسیای مرکزی و قفقاز در معرض تهدید و خطر جدی جریان‌های افراطی و تکفیری»، ایراس، 15 مهر 1394، قابل دسترسی در: http://www.iras.ir/fa/doc/article/744
    • نجات، سید علی (1396)، «بحران سوریه و بازیگران منطقه‌ای»، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
    • نجات، سید علی و جعفری ولدانی، اصغر (1392)، «بررسی نقش و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بحران سوریه»، پژوهش‌های سیاسی، دوره 3، شماره 3، صص 49-29.
    • نوری، علیرضا (1395)، «بازدارندگی و ثبات راهبردی در سیاست خارجی روسیه»، ایراس، 22 اسفند 1395، قابل دسترسی در: http://www.iras.ir/fa/doc/article/3099
    • نوری، علیرضا (1396)، «طراحی روسیه برای دوره پساداعش در سوریه»، 31 تیر 1396، قابل دسترسی در: http://npps.ir/ArticlePreview.aspx?id=121909
    • نیاکوئی، امیر و بهمنش، حسین (1394)، «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها»، روابط خارجی، سال چهارم، شماره چهارم، صص 135-97.
    • والتس، کنث نیل (1394)، «نظریه‌ی سیاست بین‌الملل»، مترجم روح‌الله طالبی‌ آرانی، تهران: نشر مخاطب.
    • یوسیف، ولادیمیر (1396)، «تهدیدهای مشترک امنیتی ایران و روسیه: زمینه‌های همکاری»، از کتاب «همکاری‌های ایران و روسیه: ابعاد و چشم‌انداز»، تهران، ۱۳۹۵، ایراس، ۲۵ مرداد ۱۳۹۶، قابل دسترسی در: http://www.iras.ir/fa/doc/article/3293

     

    ب. منابع انگلیسی

    at:https://www.jstor.org/stable/2538540?seq=1#page_scan_tab_contents

    • Walt, S. M. (1990). The Origins of Alliance. Ithaca: Cornell University Press.

    ج. منابع روسی

    • Казанцев, Андрей,(2014), д.полит.н, Новые и старые угрозы безопасности в ЦентральнойАзии: вызов для внешней и оборонной политики" России, available at: http://www.mgimo.ru/news/experts/document262190.phtml.