مقاله پژوهشی:نگرش کیفی به تمدن اسلامی در هزاره جدید :

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای مدیریت راهبردی- فرهنگی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 عضو هیئت‌علمی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی

چکیده

تمدن‌ها همواره در مسیر حرکت یا اعتلای خود، با آسیب‌ها و چالش‌هایی مواجه می‌شوند و در رویارویی با دیگر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها، می‌باید تلاش کنند از ایده‌ها، دستاوردها و هویت فرهنگی خود حفاظت نمایند و از بروز ضربه به هندسه فرهنگی یا ساختار هویتی‌شان جلوگیری و از آسیب‌ها یا ناکارآمدی‌های ناشی از این تعارض بر ساختار و پیکره تمدن و آرایه‌های آن پیش‌گیری کنند. شناخت موانع، آسیب‌ها و چالش‌های مسیر حرکت تمدن نوین اسلامی، بسیار حیاتی و عامل مهم ماندگاری آن است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی موانع، آسیب‌ها و چالش‌های پیش روی تمدن نوین اسلامی و در نهایت ارائه رویکردهایی برای حفاظت از آن در هزاره جدید است. روش مورد استفاده در این پژوهش، از نوع آینده‌نگاری نهادی است؛ به این معنا که در گردآوری داده‌های اطلاعاتی، از روش اجماع خبرگی و در راستای تبیین آن‌ها، از روش نگاشت نهادی استفاده شده است و نتیجه آن بهره‌مندی از رویکردی است که بتواند حرکت تمدنی را در محورهای مختلف حفاظت کند. در ابتدا، با استفاده از مصاحبه‌ها، مفاهیم مرتبط با آسیب‌ها، چالش‌ها و موانع تمدن نوین اسلامی بر اساس نظریه برخاسته از داده‌ها، در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی استخراج شد؛ سپس مدل مفهومی پژوهش از این میان طراحی گردید. در نهایت، یافته‌های پژوهش نشان دادند یک تمدن بالنده و موفق می‌تواند در مرحله زمینه‌سازی، ساخت، حرکت و ماندگاری، خود را در تاریخ حفاظت کند و آرایه‌های آن را در مصاف با تمدن‌های معارض مصون و فعال نگه دارد.

کلیدواژه‌ها


  • فهرست منابع و مآخذ

    الف. فارسی

    • قرآن کریم.
    • بیانات رهبر انقلاب در دیدار با رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری ۱۳۹۲/۶/۱۴.
    • مقام معظم رهبری (دامت عزه الشریف)، نشریه هفته‌نامه پرتو، سال نهم، شماره 408.
    • آدمی، ‌علی (1387)، درآمدی بر دانشگاه تمدن‌ساز اسلامی، بایسته‌های نظری، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی.
    • آراسته‌خو، محمد، 1389، سبک زندگی اسلامی ایرانی، وبلاگ خبری راسخون:

     http://sabkezendegi.rasekhoonblog.com/archive/1392ـ 10/1/

    • احمدی کچایی، مجید (1394)، «تمایز مبانی تمدن مهدوی با تمدن غرب و عوامل بسترزای آن»، فصلنامه پژوهش‌های مهدوی، ‌شماره 12.
    • اسلام، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، معاونت فرهنگی.
    • براتلو، فاطمه و صنایع، محمد (1388)، «درآمدی بر سرمایه اجتماعی بر پایه عقلانیت دینی»، نامه پژوهش فرهنگی، دوره 3، شماره 6.
    • جهان‌بین، فرزاد و معینی‌پور، مسعود (1393)، «فرایند تحقق تمدن اسلامی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای» فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 39.
    • حسینی، رضا (1381)، بیداری و احیای تمدن اسلامی با تأکید بر اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب اسلامی، http://farsi.khamenei.ir/othersـ article?id=25071
    • حسینی، حسین (1393)، «روش تحلیل مؤلفه‌های مفهومی تمدن»، فصلنامه حکمت معاصر، ‌شماره 12.
    • خرمشاد، محمدباقر و آدمی، علی (1388)، «انقلاب اسلامی، انقلاب تمدن‌ساز؛ دانشگاه ایرانی، دانشگاه تمدن‌ساز، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره 2، شماره 6.
    • خرمشاد، محمدباقر و کیانی، نیما (1391)، «تمدن اسلامی- ایرانی، الهام‌بخش موج سوم بیداری اسلامی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 28.
    • خیری، حسین (1384)، «تمدن نوین اسلامی»، در: مجموعه مقالات پانزدهمین جشنواره بین‌المللی پژوهشی شیخ طوسی، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی.
    • رحمانی، سعید (1392)، وحدت مسلمین و تمدن‌سازی نوین اسلامی، پایگاه اطلاع‌رسانی فتان:
    • رضایی، عبدالعلی (1386)، مهندسی تمدن اسلامی (الزامات و موانع)، قم، انتشارات فجر ولایت.
    • سعیدی روشن، محمدباقر (1393)، «شاخص‌های تمدن نوین اسلامی بر اساس آموزه‌های نوین اسلامی»، نشریه آموزه‌های قرآنی، شماره 19.
    • شریعتی، علی (1368)، تاریخ تمدن، تهران، قلم.
    • مقصودی، مجتبی و تیشه‌یار، ماندانا (1388)، تمدن ایرانی فراسوی مرزها، تهران، تمدن ایرانی.
    • ملایی، حسن و جعفری، محمدصابر (1393)، «بررسی مناسبات انتظار موعود و الگوی اسلامی پیشرفت»، فصلنامه انتظار موعود، شماره 45.
    • ولایتی، علی‌اکبر (1384)، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، تهران، وزارت امور خارجه.
    • الویری، محسن (1392)، «اندیشه مهدویت و تمدن نوین اسلامی»، فصلنامه علمی ترویجی انتظار موعود، شماره 42.

     

    ب. انگلیسی

    • Avari, B. 2012, Islamic Civilization in South Asia,, Routledge Publisher. London and New York.
    • King, David, 2014, "In synchrony with the heavens: Studies in astronomical timekeeping and instrumentation in medieval Islamic civilization", Journal of Near Eastern Studies, 73, No. 1.
    • Savran, S. 2016, Arabs and Iranians in the Islamic Conquest Narrative, Routledge Publisher. London and New York.
    • Tanahashi, K. 2006, Globalization and civilization, Journal of Tokyo Keizai University