شناسایی و مفهوم‌پردازی پیشران‌های تفکر استراتژیک

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت استراتژیک، دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 استاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

هرچند شواهد نشان می‌دهد حاکمیت تفکر استراتژیک در سازمان‌ها منجر به «توسعه ‌ظرفیت‌های سازمان»، «کسب نتایج مالی پایدار» و «بهبود جایگاه سازمان در محیط» می‌شود، لیکن مرور مطالعات حوزه تفکر استراتژیک نشان‌گر نیاز به دسته‌بندی جامع‌تر و دقیق‌تری از عوامل پیشران این نوع از تفکر در سازمان‌ها می‌باشد. بر این اساس با اعتقاد بر اینکه عوامل متعددی بر تفکراستراتژیک تاثیرگذار هستند، طی مطالعه حاضر تلاش شد تا با بکارگیری استراتژی نظریه داده بنیاد چندگانه(MGT)، به پیکربندی مدلی برای تبیین پیشران‌های تفکراستراتژیک پرداخته شود. تحلیل داده‌های حاصل از مرور نظام‌مند مطالعات مرتبط در بازه زمانی 40 سال اخیر و مصاحبه با 27 نفر از خبرگان که با ترکیب روش‌های نمونه‌گیری هدفمند قضاوتی و روش گلوله‌برفی انتخاب شدند؛ منجر به توسعه مدلی شد که پیشران‌های تفکر استراتژیک را در قالب در سه گروه عوامل سازمانی، عوامل فردی و عوامل محیطی مفهوم‌پردازی می‌کند. به منظور اعتبارسنجی نتایج و همچنین ارزیابی مدل از منظر «قابل فهم بودن»، «جامع بودن»، «کاربردی بودن» و «نوآوری»؛ طی دو مرحله متوالی به نظرسنجی از خبرگان پرداخته شدکه نتایج این پیمایش‌ها نیز نشان از اعتبار نتایج اکتسابی و مناسب ارزیابی شدن مدل نهایی با توجه به چهار معیار مذکور دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • الف. فارسی

    • آذرپور، سمانه؛ ابویی اردکان، محمد و قلی‌پور، آرین، (1394)، «ارتباط تفکر استراتژیک و نوع شخصیت مدیران در سازمان‌های رسانه‌ای»، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دهم، شماره 40، صص 66-45.
    • ابن الرسول، سید اصغر و علی‌احمدی، علیرضا، (1376)، «فرهنگ سازمانی مهم‌ترین شرط اثربخشی مدیریت استراتژیک»، پنجمین همایش دانشجویی مهندسی صنایع.
    • استرنبرگ جی رابرت، (1381)، «سبک‌های تفکر»، ترجمه اعتمادی اهری علاءالدین، خسروی علی‌اکبر، چاپ دوم، تهران، نشر و پژوهش دادار.
    • بختیاری، ساکو و زردشتیان، شیرین، (1395)، «نقش میانجی تفکر استراتژیک در رابطه بین سبک‌های رهبری و فرهنگ سازمانی در ادارات ورزش و جوانان استان کردستان»، مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، دوره سوم، شماره 12، صص 34-23.
    • تبرایی، اعظم و خاشعی، وحید، (1395)، «بداهه‌گرایی راهبردی شرکت‌های دانش‌بنیان در محیط‌های پیچیده»، مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 26، صص 71-47.
    • توحیدی، ارسطو، (1391)، «الگویی برای انتخاب مدیران سطوح راهبردی»، مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 11، صص 175-155.
    • جعفری، مصطفی و رحیمی، معصومه، (1394)، «تبیین اثر ویژگی‌های زندگینامه‎ای (جنسیت و تأهل) بر ابعاد شش‌گانه تفکر استراتژیک بر اساس مدل تارعنکبوتی»، راهبرد توسعه، شماره 44، صص 144-124.
    • حبیب‌پور، کرم و صفری، رضا، (1391)، «راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده‌های کمی)»، نشر لویه، متفکران، تهران.
    • دانایی‌فرد، حسن؛ الوانی، مهدی و آذر، عادل، (1394)، «روش‌شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع (چاپ دهم)»، تهران، انتشارات صفار.
    • رحمان سرشت، حسین و کفچه، پرویز، (1387)، «مدل سازمانی برای تفکر راهبردی»، پیام مدیریت، شماره 20، صص 88-49.
    • شعبانی بهار، غلامرضا؛ گودرزی، محمود؛ هنری، حبیب و مقصودی ایمن، حمیدرضا، (1395)، «بررسی تأثیر مدیریت مشارکتی بر تفکر راهبردی در فدراسیون‌های منتخب ورزشی»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، شماره 32، صص 24-9.
    • عامرى، محمدعلی و داودى دهاقانى، ابراهیم، (1395)، «عوامل فردى و سازمانى مؤثر بر تفکر راهبردى از دیدگاه فرماندهان و مدیران نیروى انتظامى»، فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، دوره 11، شماره 4، صص 595-578.
    • غفاریان، وفا و علی‌احمدی، علی‌رضا، (1382)، «تفکر استراتژیک»، تدبیر، سال چهاردهم، شماره 137، 38-33.
    • فقهی فرهمند، ناصر، (1373)، «ساختار استراتژیک سازمان»، تدبیر، شماره 46، صص 31-28.
    • فرهنگی، علی‌اکبر و دهقان نیری، محمود، (1389)، «عوامل مؤثر بر تفکر استراتژیک»، مجله مدیریت بازاریابی، شماره 9، صص 20-1.
    • کردنائیج، اسدالله، (1396)، «تفکر و مدیریت استراتژیک: تئوری و عمل»، دانشگاه تربیت مدرس. چاپ اول.
    • گل‌محمدی، عماد؛ کفچه، پرویز و سلطان‌پناه، هیرش، (1392)، «سبک‌های رهبری و تفکر استراتژیک در سطح سازمانی»، مطالعات مدیریت راهبردی، شماره 5، صص 114-93.
    • لبافی، سمیه و ابویی، محمد، (1395)، «پیشران‌ها و موانع عوامل حیاتی موفقیت تفکر راهبردی در سازمان‌های فرهنگی؛ مطالعه موردی: سازمان‌های فرهنگی شهر اصفهان»، اندیشه مدیریت راهبردی، شماره پیاپی 19، صص 150-117.
    • موسوی، سید جعفر و بردیافر، نفیسه، (1394)، «بررسی وضعیت تفکر استراتژیک مدیران انجمن گردشگری ورزشی کشور بر اساس مدل جین لیدکا»، پژوهش‌های معاصر در مدیریت ورزشی، دوره 5، شماره 9، صص 81-73.
    • مشبکی، اصغر و خزاعی، آناهیتا، (1387)، «طراحی مدل عناصر تفکر استراتژیک در سازمان‌های ایرانی»، نشریه مدیریت بازرگانی، دوره 1، شماره 1، صص 118-105.
    • هچ، ماری جو، (1385)، «تئوری سازمان: مدرن، نمادین و تفسیری پست‌مدرن»، ترجمه حسن دانایی‌فرد، چاپ اول، تهران، افکار.

     

    ب. انگلیسی

    • Allio, R. J. (2006). Strategic thinking: the ten big ideas. Strategy & Leadership, 34(4), 4-13.
    • Bates, D. L., & Dillard, J. E. (1993). Generating strategic thinking through multi-level teams. Long Range Planning, 26(5), 103-110.
    • Bonn, I. (2005). Improving strategic thinking: a multilevel approach. Leadership & Organization Development, 26(5), 336-354.
    • Bonn, I. (2001). Developing strategic thinking as a core competency. Management Decision, 39(1), 63-71.
    • De Waal, A. A. (2007). The characteristics of a high performance organization. Business Strategy Series, 8(3), 179-185.
    • Dragoni, L., Oh, I. S., Vankatwyk, P., & Tesluk, P. E. (2011). Developing executive leaders: The relative contribution of cognitive ability, personality, and the accumulation of work experience in predicting strategic thinking competency. Personnel psychology, 64(4), 829-864.
    • Goldkuhl, G., & Cronholm, S. (2010). Adding theoretical grounding to grounded theory: Toward multi-grounded theory. International journal of qualitative methods, 9(2), 187-205.
    • Goldman, E. F. (2008). The power of work experiences: Characteristics critical to developing expertise in strategic thinking. Human Resource Development Quarterly, 19(3), 217-239.
    • Goldman, E. F., & Casey, A. (2010). Building a culture that encourages strategic thinking. Journal of Leadership & Organizational Studies, 17(2), 119-128.
    • Goldman, E. F. (2012). Leadership practices that encourage strategic thinking. Journal of Strategy and Management, 5(1), 25-40.
    • Hinterhuber, H. H., & Popp, W. (1992). Are you a strategist or just a manager?. Harvard Business Review, 70(1), 105-113.
    • Jelinek, M. and Litterer, J.A. (1994). Towards a cognitive theory of organizations. Advances in Managerial Cognition and Organizational Information Processing, 5, 3-41.
    • Kazmi, S. A. Z., Naarananoja, M., & Wartsila, J. K. (2016). Integrating strategic thinking and transformational leadership for NPD idea support process. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 229, 387-397.
    • Liedtka, J. (2000). Strategic planning as a contributor to strategic change: a generative model. European Management Journal, 18(2), 195-206.
    • Liedtka, J. M. (1998). Strategic thinking: can it be taught?. Long range planning, 31(1), 120-129.
    • Lincoln, Y. S. (1985). Naturalistic inquiry. The Blackwell Encyclopedia of Sociology.
    • Lonza (2012). Executive education stimulates strategic thinking and action: Lonza's learning initiative boosts individual capabilities and delivers organizational growth, Strategic Direction, Vol. 28 Issue: 11, pp.17-19.
    • Miller, D. (1988). Relating Porter's business strategies to environment and structure: Analysis and performance implications. Academy of management Journal, 31(2), 280-308.
    • Millett, S. M., & Leppänen, R. (1991). The business information and analysis function: A new approach to strategic thinking and planning. Planning Review, 19(3), 10-36.
    • Moon, B. J. (2013). Antecedents and outcomes of strategic thinking. Journal of Business Research, 66(10), 1698-1708.
    • Nadler, D. A. (1994). Collaborative strategic thinking. Planning Review, 22(5), 30-44.
    • Petticrew, M., & Roberts, H. (2008). Systematic reviews in the social sciences: A practical guide. John Wiley & Sons.
    • Pisapia, J., Pang, N. S. K., Hee, T. F., Lin, Y., & Morris, J. D. (2009). A Comparison of the Use of Strategic Thinking Skills of Aspiring School Leaders in Hong Kong, Malaysia, Shanghai, and the United States: An Exploratory Study. International Education Studies, 2(2), 46-58.
    • Schoemaker, P. J. (1995). Scenario planning: a tool for strategic thinking. Sloan management review, 36(2), 25.
    • Shirvani, A., & Shojaie, S. (2011). A Review on Leader's Role in Creating A Culture that Encourages Strategic Thinking. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 2074-2078.
    • Steptoe-Warren, G., Howat, D., & Hume, I. (2011). Strategic thinking and decision making: literature review. Journal of Strategy and Management, 4(3), 238-250.
    • Thakur, M., & Hoffman, W. (1987). Identifying Rewards for Strategic Thinking—A Survey of CEOs and Middle Managers. Personnel Review, 16(3), 29-33.
    • Zahra, S. A., & Garvis, D. M. (2000). International corporate entrepreneurship and firm performance: The moderating effect of international environmental hostility. Journal of business venturing, 15(5-6), 469-492.